There and back again. Ein mammusøga
Í bókini um Ringanna Harra skrivar hobbin Bilbo eina bók, sum hann nevnir »There and back again. A hobbits tale.« Bókin snýr seg um eina drúgva ferð.
Hóskandi kundi tað verið mítt heiti fyri hetta farna árið. Ella tvey tey farnu árini.
Hagar og aftur. Ein mammusøga.
Tá ið heimurin skálandi og hálsfevnandi fór um gáttina til 2019, var eg ikki við í veitsluni.
Eg græt.
Tí tá fóru vit út úr tí árinum, har Benjamin hevði verið. Hann kom við inn í 2018. Men við 2019 trinu vit inn í eitt ár, har hann ongantíð skuldi vera. Hann var verandi eftir - vit fóru víðari.
Jólini eru tað, tey eru. Eym, longsulsfull - men eisini full av gleði. Og vit hava úr at gera. Ikki ordiliga tíð til at hugsa djúpt í øllum rokinum.
Men nýggjárið er tíðin til djúphugsni. At gera status.
Og fyri mær var tað ómetaliga svárt at vera tvungin inn í eitt nýtt ár, har Benjamin ongantíð skuldi vera. At fara frá honum.
Sum heild hevði eg tað ringt hesa tíðina í fjør. Og nakrar dagar inn í januar innheintaði sorgin meg. Eg hevði roynt at hildið henni burtur, eg hevði roynt at hildið á, men í januar - 10 mánaðir eftir, at vit mistu hann - varð eg sum rakt av einum toki.
Eg hevði mist svøvnin heilt. Eg hevði stór svørt hol í minninum - eg visti mangan ikki, hvat eg hevði gjørt ígjøgnum dagin, men sá til dømis á mínum notatum, at eg hevði verið á fundum, sum eg einki mintist til. Eg misti hár og eygnavippur, breyt út við eksemi og eg orkaði einki.
Eg mátti heilt niður at venda. Varð sjúkameldað - ikki av skelki, sum tá Benjamin doyði - men av sorg. Svartari útslettandi sorg, sum hevði bíðað eftir mær, men sum eg ikki hevði viðgjørt. Hon gjørdi, at eg als ikki kundi fungera.
Eg mátti heim at bara vera í sorgini. Man kann ikki vera í sorgini, um man er til arbeiðis. Um man hvønn dag skal møta upp, síggja hampulig út, levera, umframt at taka sær av børnum og heimi.
Man kann tað ikki, meðan man syrgir, tí sorgin krevur sítt pláss. Hon krevur alt plássið. Hon kravdi av mær, at eg gav mær tíð til at dvølja í tí ringasta, sum kann hugsast. Og tað er.. ja.. tað er tað ringasta, sum kann hugsast. Tað er pína í kroppi og sál, tað er svøvnloysi og grátur. Og har mátti eg vera. Tí bara við at vera har - í allari pínuni - kundi eg sleppa úr henni. Í 10 mánaðir hevði eg roynt at ganga undan sorgini og hava hana við mær, sum í einum ryggsekki. Men tað bar ikki til. Eg mátti inn í hana og lata hana umfevna meg. Hvørva í henni og síðani spakuliga lata hana sleppa takinum í mær aftur.
Eg leitaði mær hjálp. Hjá lækna og hjá sálarfrøðingi. Hjá Várharra. Hjá góðum vinum. Og bestu hjálpina fann eg í døtrunum. Hesar elskuligu, livandi, lívgandi smáu verurnar, sum støðugt hildu mær fastari í lívinum og lótu meg skilja, hvussu eg mátti raðfesta og hvat veruliga hevur týdning. Sum góvu mær dagliga gleði og vón. Orku at halda á. Orsøk at royna at fáa tað betur.
Og mitt í hesum - júst eitt ár eftir at Benjaminsa lív slóknaði, tendraðist eitt nýtt lítið lív.
Várið var tí merkt av tí størstu sorgini og tí størsta gleðini - í senn. Tað var turbulent og ambivalent, og eg varð spent heilt út ímillum hesar báðar ytstu pólarnar - frá tí besta, sum kann henda - at fáa eitt lív - og tí versta, sum kann henda - at missa eitt lív. Í senn.
Spakuliga fekk eg tað betur. Spakuliga slepti sorgin takinum. Í juni fór eg at arbeiða hálva tíð. Í juli fór eg upp á fulla tíð. Eg orkaði tað. Tað var als ikki, sum tá eg fór aftur til arbeiðis, eftir at Benjamin var deyður. Tá var eg als ikki klár. Men tað var eg nú, tí eg hevði verið ígjøgnum sorgina.
Eg tók mær seks vikur av feriu frá ólavsøku og inn í september. Tað havi eg ikki gjørt fyrr. Men tað gjørdi mær gott.
Eg hevði tað aftur gott. Gleddist aftur. Flenti. Var ikki bara ein áskoðari, men merkti aftur, at eg livdi, alt meðan eg alsamt merkti meiri til lívið innaní mær.
4. november kom hon. Tann triðja lítla diddan. Mítt fjórða barn.
Tá eg varnaðist, at hon var á veg, ivaðist eg í, hvussu eg skuldi megna at taka mær av einum pinkubarni, tá eg hevði tað so ringt. At tað var eitt býtt tíðspunkt at gerast við barn. Men sum búkurin vaks, gleddist eg støðugt meiri. Lítla barnið kundi ikki gera við, at beiggi hennara var farin. Og tað hevði líka stóran rætt til mammu sína, sum eldru systrarnar - og Benjamin.
Sorgin fer altíð at vera har. Benjamin fer altíð at vera har. Men so leingi eg livi, er lívið eisini har. Og tað skal livast. Eg má liva. Ikki bara ana.
Og lítla diddan er eitt vælsignilsi. Hon kom, júst tá hon skuldi við perfektari timing. Ein gáva. Ein gleði.
Tað einasta, sum kann vinna á deyðanum, er lív. Tað einasta, sum kann vinna á sorgini, er vón.
Og nú ljósið spakuliga treingir myrkrið til síðis hendan seiansta dagin av 2019, merki eg, hvussu eisini myrkrið í mær spakuliga er trongt til síðis av ljósinum.
Tað hevur verið ein long ferð. Næstan tvey ár.
Eg eri broytt. Kanska veri eg ongantíð aftur heilt tann sama. Sannlíkt ikki.
Í filminum um Ringanna Harra sigur hobbin, Frodo, soleiðis:
»I wish the Ring had never come to me. I wish none of this had happened.
Og tann vísi Gandalf svarar: So do all who live to see such times, but that's not for them to decide. All we have to decide is what to do with the time that is given to us. There are other forces at work in this world, Frodo, besides the will of evil.«
Lívið bjóðar ikki bara tað ónda, hóast tað fyllir nógv, tá tað rakar okkum. Man má tilvitað velja, hvussu vit brúka tíðina - annars verða vit sjálvi bara brúkt.
Og eg kann nú við hondini á hjartað siga, at eg havi tað gott. Eg eri komin aftur til lívið, um enn ikki heilt á sama hátt, sum fyrr.
Eg havi verið »There and back again.«
Heitið fyri 2019 kann tí hóskandi vera:
»Hagar og aftur. Ein mammusøga«
Hóskandi kundi tað verið mítt heiti fyri hetta farna árið. Ella tvey tey farnu árini.
Hagar og aftur. Ein mammusøga.
Tá ið heimurin skálandi og hálsfevnandi fór um gáttina til 2019, var eg ikki við í veitsluni.
Eg græt.
Tí tá fóru vit út úr tí árinum, har Benjamin hevði verið. Hann kom við inn í 2018. Men við 2019 trinu vit inn í eitt ár, har hann ongantíð skuldi vera. Hann var verandi eftir - vit fóru víðari.
Jólini eru tað, tey eru. Eym, longsulsfull - men eisini full av gleði. Og vit hava úr at gera. Ikki ordiliga tíð til at hugsa djúpt í øllum rokinum.
Men nýggjárið er tíðin til djúphugsni. At gera status.
Og fyri mær var tað ómetaliga svárt at vera tvungin inn í eitt nýtt ár, har Benjamin ongantíð skuldi vera. At fara frá honum.
Sum heild hevði eg tað ringt hesa tíðina í fjør. Og nakrar dagar inn í januar innheintaði sorgin meg. Eg hevði roynt at hildið henni burtur, eg hevði roynt at hildið á, men í januar - 10 mánaðir eftir, at vit mistu hann - varð eg sum rakt av einum toki.
Eg hevði mist svøvnin heilt. Eg hevði stór svørt hol í minninum - eg visti mangan ikki, hvat eg hevði gjørt ígjøgnum dagin, men sá til dømis á mínum notatum, at eg hevði verið á fundum, sum eg einki mintist til. Eg misti hár og eygnavippur, breyt út við eksemi og eg orkaði einki.
Eg mátti heilt niður at venda. Varð sjúkameldað - ikki av skelki, sum tá Benjamin doyði - men av sorg. Svartari útslettandi sorg, sum hevði bíðað eftir mær, men sum eg ikki hevði viðgjørt. Hon gjørdi, at eg als ikki kundi fungera.
Eg mátti heim at bara vera í sorgini. Man kann ikki vera í sorgini, um man er til arbeiðis. Um man hvønn dag skal møta upp, síggja hampulig út, levera, umframt at taka sær av børnum og heimi.
Man kann tað ikki, meðan man syrgir, tí sorgin krevur sítt pláss. Hon krevur alt plássið. Hon kravdi av mær, at eg gav mær tíð til at dvølja í tí ringasta, sum kann hugsast. Og tað er.. ja.. tað er tað ringasta, sum kann hugsast. Tað er pína í kroppi og sál, tað er svøvnloysi og grátur. Og har mátti eg vera. Tí bara við at vera har - í allari pínuni - kundi eg sleppa úr henni. Í 10 mánaðir hevði eg roynt at ganga undan sorgini og hava hana við mær, sum í einum ryggsekki. Men tað bar ikki til. Eg mátti inn í hana og lata hana umfevna meg. Hvørva í henni og síðani spakuliga lata hana sleppa takinum í mær aftur.
Eg leitaði mær hjálp. Hjá lækna og hjá sálarfrøðingi. Hjá Várharra. Hjá góðum vinum. Og bestu hjálpina fann eg í døtrunum. Hesar elskuligu, livandi, lívgandi smáu verurnar, sum støðugt hildu mær fastari í lívinum og lótu meg skilja, hvussu eg mátti raðfesta og hvat veruliga hevur týdning. Sum góvu mær dagliga gleði og vón. Orku at halda á. Orsøk at royna at fáa tað betur.
Og mitt í hesum - júst eitt ár eftir at Benjaminsa lív slóknaði, tendraðist eitt nýtt lítið lív.
Várið var tí merkt av tí størstu sorgini og tí størsta gleðini - í senn. Tað var turbulent og ambivalent, og eg varð spent heilt út ímillum hesar báðar ytstu pólarnar - frá tí besta, sum kann henda - at fáa eitt lív - og tí versta, sum kann henda - at missa eitt lív. Í senn.
Spakuliga fekk eg tað betur. Spakuliga slepti sorgin takinum. Í juni fór eg at arbeiða hálva tíð. Í juli fór eg upp á fulla tíð. Eg orkaði tað. Tað var als ikki, sum tá eg fór aftur til arbeiðis, eftir at Benjamin var deyður. Tá var eg als ikki klár. Men tað var eg nú, tí eg hevði verið ígjøgnum sorgina.
Eg tók mær seks vikur av feriu frá ólavsøku og inn í september. Tað havi eg ikki gjørt fyrr. Men tað gjørdi mær gott.
Eg hevði tað aftur gott. Gleddist aftur. Flenti. Var ikki bara ein áskoðari, men merkti aftur, at eg livdi, alt meðan eg alsamt merkti meiri til lívið innaní mær.
4. november kom hon. Tann triðja lítla diddan. Mítt fjórða barn.
Tá eg varnaðist, at hon var á veg, ivaðist eg í, hvussu eg skuldi megna at taka mær av einum pinkubarni, tá eg hevði tað so ringt. At tað var eitt býtt tíðspunkt at gerast við barn. Men sum búkurin vaks, gleddist eg støðugt meiri. Lítla barnið kundi ikki gera við, at beiggi hennara var farin. Og tað hevði líka stóran rætt til mammu sína, sum eldru systrarnar - og Benjamin.
Sorgin fer altíð at vera har. Benjamin fer altíð at vera har. Men so leingi eg livi, er lívið eisini har. Og tað skal livast. Eg má liva. Ikki bara ana.
Og lítla diddan er eitt vælsignilsi. Hon kom, júst tá hon skuldi við perfektari timing. Ein gáva. Ein gleði.
Tað einasta, sum kann vinna á deyðanum, er lív. Tað einasta, sum kann vinna á sorgini, er vón.
Og nú ljósið spakuliga treingir myrkrið til síðis hendan seiansta dagin av 2019, merki eg, hvussu eisini myrkrið í mær spakuliga er trongt til síðis av ljósinum.
Tað hevur verið ein long ferð. Næstan tvey ár.
Eg eri broytt. Kanska veri eg ongantíð aftur heilt tann sama. Sannlíkt ikki.
Í filminum um Ringanna Harra sigur hobbin, Frodo, soleiðis:
»I wish the Ring had never come to me. I wish none of this had happened.
Og tann vísi Gandalf svarar: So do all who live to see such times, but that's not for them to decide. All we have to decide is what to do with the time that is given to us. There are other forces at work in this world, Frodo, besides the will of evil.«
Lívið bjóðar ikki bara tað ónda, hóast tað fyllir nógv, tá tað rakar okkum. Man má tilvitað velja, hvussu vit brúka tíðina - annars verða vit sjálvi bara brúkt.
Og eg kann nú við hondini á hjartað siga, at eg havi tað gott. Eg eri komin aftur til lívið, um enn ikki heilt á sama hátt, sum fyrr.
Eg havi verið »There and back again.«
Heitið fyri 2019 kann tí hóskandi vera:
»Hagar og aftur. Ein mammusøga«
Kommentarer
Send en kommentar