Samandráttur av tveimum árum uttan Benjamin

- Mamma, um tað ikki er nøkur tíð í himmalinum, hví kundi Benjamin so ikki bara vera her hjá okkum í nøkur ár afturat? Um eingin tíð er í himmalinum, so er tað jú líkamikið fyri tey, um hann bíðaði nøkur ár..

Enn einaferð rakti Óluva Lín seymin á høvdið. Enn einaferð átti eg einki svar, men mátti bara taka undir við spurninginum hjá míni 5 ára gomlu.

Tað er eingin tíð í himmalinum. Men tað er tíð hesumegin. Í denn grad.

Og í dag eru júst tvey ár síðani, at tú fór.

Hesa náttina fyri tveimum árum síðani stríddi tú títt seinasta stríð. Tá sólin reis hendan morgunin fyri tveimum árum síðani, strálaði hon á fyrsta sinni yvir ein heim, har tú manglaði.

Morgunin var so vakur, júst sum í morgun, við kava og stilli og bjartari sól.

Hesi tvey árini hava verið ein støðug tilgongd til at fóta mær aftur í einum heimi, har tú ikki ert.

Her er ein samandráttur av mínum royndum og upplivingum hesi tvey árini.



FYRSTA ÁRIÐ..

..gongur í stóran mun fyri seg í eini toku. Tað er skelkur, ein kensla av at tú ert í eini marru, men kanst ikki vakna - tú vilt flýggja, men hevur ongastaðni at fara. Rastloysi, men samstundis eingin orka til at gera nakað. Alt er tungt. Kroppurin er tungur, sinnið er tungt, hvør rørsla er tung, alt, sum verður væntað av tær og sum tú væntar av tær sjálvari, kennist tungt.

Tað er eisini ein tvístøða, tí tú vilt fegin sleppa úr hesum ræðuleikanum - samstundis, sum tú ikki vilt sleppa úr honum. Tú vilt fegin sleppa at flenna aftur og kenna gleði - samstundis, sum tú ikki ynskir tað.
Tú vilt fegin, at fólk toga í teg og hála teg aftur til tiltøk og til lívið - samstundis, sum tú ikki ynskir tað.
Alt tað fyrsta árið var merkt av tvístøðu, og tú verður líkasum skrædd sundur ímillum ynskið at vera verandi hjá tínum deyða barni - tvs at søkka í sorgini - og at liva víðari - altso veruliga liva, ikki bara eksistera. Serliga fyri børnini, sum eru eftir.

Fyrsta árið var merkt av døgurða frá mammu, døgurðum, sum góð fólk bóru okkum - og so junkmati fyri rest.

Eg gekk í joggingklæðunum hjá Benjamin (tað geri eg enn, tí vit brúktu somu stødd) og orkaði ikki at pynta meg. Tá eg fór aftur til arbeiðis stríddist eg við at síggja nøkulunda hampulig út, tí tað hevði so lítlan týdning fyri meg.
Eg klipti alt hárið av, tí tað var líkamikið at hava pena frisuru, og Ragnarsa hár gránaði.
Húsið var bumbað. Støvut. Skitið. Allatíðina. Og eg legði einki petti í tað. Alt, sum vit høvdu ætlanir um - til dømis at skifta vindeygu - bleiv útsett. Ella.. tað steðgaði bara. Tað var líkamikið.

Tú missir førleikan at taka avgerðir. At fyrihalda teg til ting. At hava yvirlit yvir støðuna. At argumentera. Tað gjørdi, at eg bara fór við streyminum og byrjaði aftur at arbeiða, áðrenn eg í grundini var klár til tað. Tað hevði við sær, at seinna helvtin av fyrsta árinum var sum eitt flogkrasj í slowmotion. Spakuliga misti eg tað sindrið av flogið, eg hevði havt, inntil eg totalkrasjaði aftur í januar. 10 mánaðir eftir at hann fór, var eg aftur í sama stað, sum tá hann doyði - og mátti lata meg søkka niður í sorgina og dvølja í øllum teimum ringastu kenslunum og tonkunum.

Tað ringasta hjá mær var kortini tann støðuga ringa samvitskan um, at eg hevði latið mítt barn doyggja. Eg, mamma hansara, megnaði ikki at halda honum á lívi.
Ein bók eitur "tað er eitt serligt stað í helviti fyri kvinnur, sum ikki hjálpa hvørji aðrari". Tað staðið er nokk at líkna við himmiríki í mun til tað helviti, sum mammur við ringari samvitsku um síni deyðu børn eru í - hvørja einastu løtu av hvørjum døgni.
Ringa samvitskan fylti hvørja einastu nátt á tamb - og hvønn einasta dag lá hon beint undir skorpuni.
Eg lat mítt barn doyggja.
Tá tú hevur roynt at liva við tí, kann eingin helvitismynd longur ræða teg, tí tú hevur longu verið har.

Alt árið var ein støðug endurtøka av seinastu døgnunum. Alt, sum hendi, spældi á replay í mínum huga. Frá tí, eg fór eftir honum fríggjadag - til hann var deyður mánamorgun. Og so byrjaði tað av nýggjum. Og so byrjaði tað av nýggjum. Og so byrjaði tað av nýggjum. Og so byrjaði tað av nýggjum. Hvør smálutur, hvørt orð, hvørt eygnabragd, hvørt sjúkutekin. Umaftur og umaftur. Í meiri enn eitt ár.

Alt rakar teg hart.
Hvørjaferð tú kemur eitt nýtt stað, har minni um barnið eru knýtt at. Hvørjaferð tú sansar eitt ljóð, ein lukt, eina sjón ella eina berøring, sum minnir teg um barnið, fært tú eitt slag frammaná. Merkisdagar - føðingardagurin, deyðsdagurin, jólini, nýggjárið, ólavsøkan, mammudagurin - eru serliga harðir.

Tú leitar og tú leitar, men veist ikki eftir hvørjum. Eg leitaði eftir deyðsorsøk - og trálas alt internetið eftir symptomum, sjúkugongdum, viðgerðum, feilviðgerðum ja, øllum, sum kundi kasta ljós yvir deyðsorsøkina.
Eg las eisini hópatals bøkur og bloggar fyri at vita, um eg í tí kundi finna eina kós, ein rætning, eina meining. Eg vildi, at onkur skuldi siga mær, hvat eg skuldi gera, fyri at fáa tað betri. Tað kundi eingin men eg fann mangan ugga í, at onnur høvdu havt tað, sum eg.
Eg leitaði eftir Guds meining, eftir frásagnum frá fólki, sum vóru deyð og livnaði aftur, og eftir teknum frá Benjamin um, at hann enn var í nánd.
Eg havi enntá leitað eftir informatiónum um rotningarprosessina í grøvini.
Sumt, sum eg fann, var gott. Uggandi. Hjálpti mær. Men øll vitanin var bestemt ikki góð!

Fyrsta árið er sum at renna á ein vegg við fullari ferð. Alt broytist frá degi til dags. ALT! Og tað var mangan torført at merkja, at fólk væntaðu tað sama av mær, sum tey gjørdu, áðrenn Benjamin doyði. At tað eftir nakrar mánaðir líkasum var væntað, at eg aftur fór at gerast tann, eg var áðrenn. At eg skuldi koma víðari. Eg vónaði tað eisini sjálv. Men eg veit nú, at eg aldrin verði tann sama aftur. Og eg komi ongantíð víðari, hóast eg nú havi fótað mær.

Erligheit varar longst. Tað er gott, at siga sum er. Fyri øðrum og fyri tær sjálvari. Hesin bloggurin hevur til dømis hjálpt mær væl.



ANNAÐ ÁRIÐ..

...byrjaði í júst sama stað, sum tað fyrsta. Hóast eg helt meg vera væl á veg at fóta mær, hóast eg var farin aftur til arbeiðis og royndi at koyra á, sum vant, var eg, tá eitt ár var farið, aftur heilt niðri at venda. Tá Benjamin doyði, var tað skelkur, sum domineraði. Eitt ár eftir var tað sorgin og ringa samvitskan. Eg havi lisið, at sorgin mangan rakar aftur umleið eitt ár eftir, um foreldur byrja aftur ov tíðliga.

Men hesuferð var niðurtúrurin ikki merktur av nógvum hondum, sum loftaðu. Tað var ikki, sum tá hann doyði, og tá nógv ymisk fólk vitjaðu okkum hvønn dag í tríggjar mánaðir. Nú vóru tað nøkur fá, men trúføst.

Nú var eitt heilt ár farið. Og eg kendi tað eitt sindur, sum um fólk hugsaðu: Kom nú yvir tað. Kom nú víðari. Vit hava fatað, at tú hevur mist eitt barn, men altso.. get over it!
Eg veit ikki, um tey veruliga hugsaðu tað. Kanska helt eg tað bara sjálv. Kanska vistu fólk ikki, hvussu eg hevði tað. At tað faktiskt var líka ringt, sum tíðin, tá vit mistu hann.

Men tíðarskeiðið frá januar til mars - altso tíðarskeiðið rundanum 1 ára dagin - var næstan tað ringasta hesi tvey árini. Tað var so svárt, tí tað var merkt av eini sannkenning, sum ikki var har, júst tá tað hendi. Eini sannkenning av, hvussu endaligur deyðin er. Og at tað ikki er nakað quick-fix. Tað er ræðuligt og tú kanst ikki flýggja undan tí.

Men at sleppa at vera í sorgini í frið er lekjandi. Spakuliga kann man aftur fóta sær, hóast eg ikki trúði teimum, sum søgdu mær tað í fyrsta árinum.

Eg fór eisini til sálarfrøðing hesa tíðina. »Tú ert ikki sjúk«, segði hon, »tú syrgir títt barn. Tú hevur fantompínu«. Hon hjálpti mær at køva ta ringu samvitskuna, sum var við at gera enda á mær. Nú havi eg tamarhald á henni og haldi út at liva við henni.

Deyðin hevur givið lívinum eitt nýtt perspektiv, og eg hugsi nógv um, hvat hevur týdning fyri meg og hvat gevur meining. Hvat havi eg í grundini hug til?
Eg havi eisini lært, hvussu lítið tamarhald eg havi á nøkrum. Eg kann ikki stýra øllum, og tað gevur eina serliga ró og eitt serligt frælsi framyvir.

Tí lívið heldur fram. Og sjálvt um tað var ómetaliga svárt, so lærdi eg hetta seinna árið at gleðast og syrgja í senn. Ein systur kom afturat í flokkin - og nú eiga vit fýra børn. Tað sigi eg altíð. Fýra børn. Trý her og eitt einglabarn.

Eg orki aftur at vera til. Eg megni aftur at seta mál. Hárið er vaksið aftur, og viðhvørt tími eg eisini at slætta tað og seta tað. Eg kann flenna og veruliga kenna gleði, og eg leggi aftur ætlanir og gleði meg til framtíðina.

Enn fái eg eitt slag, tá eg komi støð, ið minna meg um hann. Serliga um eg ikki havi verið har, síðani hann doyði. Eg fái eisini eitt slag, tá eg fari støð, sum eg ikki kundi farið við honum og koyristólinum. Merkisdagarnir eru framvegis júst líka harðir. Sum dagurin í dag. Ótrúligt, at ein dato kann hava so stóran týdning. Men tað hava teir.

Eg elski hann framvegis líka høgt. Eg sakni hann framvegis hvønn einasta dag. Mær leingist eftir honum, men eg havi lært at vera í tí og hava hesar kenslurnar við mær í tí, sum dagarnir annars bjóða.

Eg ræðist at gloyma hann. Eg ræðist, at onnur skulu gloyma hann. Hvønn dag royni eg at nevna Benjamin fyri systrunum - serliga Ronju Rún, sum ongantíð fer at kenna beiggja sín, og Vársól, sum ikki minnist hann. Tær skulu kenna hann kortini. Hann er við í okkara familju og hoyrir enn eins natúrliga til, sum øll vit onnur. Tað ger, at deyðin eisini er ein natúrligur partur av okkara familju, og eitt evni, vit javnan umrøða.

Tað besta er, tá onnur fólk gleiva upp um tabuevnið, sum deyðin er, og nevna Benjamin, minnast hann, leggja okkurt á grøvina ella senda mær eitthvørt um hann. Eitt minnið, eina mynd, eina upptøku. Í heyst hevði hann til dømis verðið fermdur. Tann sunnudagin vórðu vit boðin til góðan døgurða hjá góðum fólkum, sum høvdu pyntað so vakurt og sett myndir av honum á borðið. Ein fermingardagur in absentia. Tað gleðir meg enn, at tey gjørdu sær ómak - og at tey ikki ræddust at traðka mitt í tað svára uppá ein so vakran máta.

Tá Benjamin fyllir, minnast fólk hann og okkum, og í morgun hevði onkur longu verið á grøvini, tá vit komu.

Tað merkir alla verðina, at hann ikki er gloymdur.

Eisini nú, ið tvey ár eru farin.